สารบัญ
บทบรรณาธิการ
หาเรื่องมาเล่า
ชีวฟิสิกส์ : ปฏิวัติศาสตร์แห่งชีวิตแนวใหม่
งานวิจัยไทบ้าน : งานวิชาการแหกคอก
เผชิญความท้าทายจากโลกาภิวัตน์
ใต้ฟ้าเดียวกัน
เมืองไทย
สากล
ทัศนะวิพากษ์
การเมืองภาคประชาชน : ผ้าซับน้ำตาโลกาภิวัตน์ภายใต้พระบรมโพธิสมภาร
เกษียร เตชะพีระ
การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างเศรษฐกิจกับการเมืองของการเปลี่ยนแปลงของสังคมเกษตรและขบวนการชาวนา
ในสังคมไทยปัจจุบัน : ข้อสังเกตเชิงวิพากษ์
พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์
สยามพากษ์
ชนพวกอื่นในแดนตน
กองบรรณาธิการ
มนุษยภาพ
ซาปาติสต้า ขบวนการชาวนาเม็กซิโกยุคใหม่
อภิวัตน์ วิลาวดีไกร
ขอบฟ้าความคิด
หลังการล่มสลายของ “สังคมนิยมที่เกิดขึ้นจริง”
ดาริน อินทร์เหมือน
หน้าซ้ายในประวัติศาสตร์
ประวัติพคท. โดย พคท. (1)
สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล
ประวัติและบทเรียนบางประการของพรรคเรา
ธ.เพียรวิทยา
บทบรรณาธิการ
จากมิตรถึงมิตร
ฟ้าเดียวกัน เป็นวารสารราย 3 เดือน ที่มีเจตนามุ่งมั่นจะนำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับ “การเคลื่อนไหวทางสังคม” ทั้งในแง่การเคลื่อนไหวของขบวนการประชาชนต่าง ๆ และการเคลื่อนไหวทางปัญญาความคิดรวมไปถึงเป็นพื้นที่สำหรับในการสนทนาถกเถียงในประเด็นที่เกี่ยวข้องแวดล้อม
ฟ้าเดียวกัน ฉบับที่ปรากฏสู่สายตาท่านผู้อ่านเป็นครั้งแรกนี้ เป็นผลผลิตของกลุ่มคนเล็ก ๆ ที่มารวมตัวกันตามอัตภาพในนาม สำนักพิมพ์ “ฟ้าเดียวกัน” โดยหวังว่าวารสารฉบับนี้จะเป็นช่องทางหนึ่งที่ทำให้เราสามารถเชื่อมโยงตัวเองเข้ากับการเคลื่อนไหวทางสังคมซึ่งเราสนใจได้ตามสภาพเงื่อนไขของตน
ท่านผู้อ่านอาจจะฉงนใจว่าเหตุใดเราจะต้องมีวารสารในเรื่องทำนองนี้เพิ่มขึ้นมาอีก ก็ในเมื่อปัจจุบันนี้เราสามารถที่จะอ่านเรื่องราวเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวทางสังคมได้ทั่วไปตามหนังสือพิมพ์หรือตามสื่อ (ที่เรียกตัวเองว่า)ทางเลือกต่าง ๆ ขององค์กรพัฒนาเอกชนหรือแม้กระทั่งในวารสาร/หนังสือวิชาการของสถาบันอุดมศึกษาบางส่วน
แน่นอนเราเห็นด้วยว่า สังคมไทยในปัจจุบันเติบโตเปิดกว้างจนมาถึงจุดที่ขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมของประชาชนซึ่งพยายามจะเสนอ “ทางเลือก/ทางออก” ให้สังคม และความคิดความเห็นที่แตกต่างสวนทางกับความคิดความเชื่อกระแสหลัก ก็พอจะมีที่ทางอยู่บ้างในพื้นที่สาธารณะ กระทั่งคำศัพท์อย่าง “การเมืองภาคประชาชน” , “การเมืองทางเลือก”, “การพัฒนาที่ยั่งยืน”, “ภูมิปัญญาชาวบ้าน”, “การมีส่วนร่วมของประชาชน”, “ขบวนการรากหญ้า” ฯลฯ ก็มิใช่สำเนียงแปลกหูสำหรับคนร่วมสมัยในยุคนี้อีกต่อไป แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าการเคลื่อนไหวที่ต่อต้านท้าทายสภาวะสังคมแบบที่เป็นอยู่เดิมจะสามารถลงรากปักฐานได้อย่างมั่นคง ซ้ำยังมีแนวโน้มที่จะถูกตอบโต้ทำลายหรือไม่ก็ถูกผนวกกลืนเข้าเป็นลูกไล่อยู่ในโครงสร้างสังคมเดิม ซึ่งเหตุที่เป็นเช่นนี้ ส่วนหนึ่งก็เนื่องมาจากอัตวิสัยภายในขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมเอง
หากกล่าวกันอย่างไม่อ้อมค้อม เราเห็นว่า ท่ามกลางสภาพการณ์ที่ดูเหมือนว่าขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมต่าง ๆ กำลังเติบโตรุดไปข้างหน้า ด้านหนึ่ง ขบวนการทางสังคมที่ก้าวหน้าในสังคมไทยก็ยังมีพื้นที่ไม่เพียงพอสำหรับการวิวาทะถกเถียงกันอย่างต่อเนื่องจริงจัง….ท่ามกลางการเคลื่อนไหวเรายังขาดการวิเคราะห์สังคมอย่างลุ่มลึกรอบด้านและมิได้วิเคราะห์ตนเองอย่างวิพากษ์วิจารณ์ยังขาดการร่วมกันค้นคว้าศึกษาในประเด็นที่แหลมคม วัฒนธรรมในการวิพากษ์วิจารณ์อย่างสร้างสรรค์เพื่อตรวจสอบความคิด ความเชื่อและยกระดับขบวนการเคลื่อนไหวได้ลดลงอย่างน่าเป็นห่วง สภาพเช่นนี้เป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลสะเทือนให้ขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมดำรงอยู่อย่างไร้พลังและไม่สามารถผลักดันการเปลี่ยนแปลงได้อย่างถอนรากถอนโคนกล่าวอย่างถึงที่สุดก็คือ เรายังไม่มี “ทางเลือก/ทางออก” อย่างแท้จริงเลยสำหรับสังคมคุณภาพใหม่ จะมีก็แต่ศรัทธาและเส้นศีลธรรมที่คอยยึดโยงนักกิจกรรมทางสังคม ผู้รักความเป็นธรรม ปัญญาชนกระแสรอง และประชาชนผู้ไม่พอใจสภาพที่เป็นอยู่เข้าไว้ด้วยกัน
สภาวะดังกล่าวได้ส่งผลสะเทือนให้ วารสาร ฟ้าเดียวกัน เกิดขึ้นมา และในวาระที่ ฟ้าเดียวกัน ปรากฏสู่สายตาท่านเป็นครั้งแรก ทางกองบรรณาธิการจึงใคร่ขอแนะนำ“คอลัมน์” ประจำของวารสาร ไว้ในโอกาสนี้
หาเรื่องมาเล่า: เป็นการเก็บเอาเนื้อหาของการสัมมนา เวทีเสวนาอภิปราย หรือกิจกรรมอื่น ๆ ที่น่าสนใจในรอบ 3 เดือน ซึ่งท่านอาจจะไม่มีโอกาสได้เข้าร่วมกิจกรรมนั้น ๆ ด้วยตนเอง ฟ้าเดียวกัน จึงอาสาไปเก็บความนำมารายงานสั้น ๆ ต่อท่านผู้อ่าน
ใต้ฟ้าเดียวกัน: เป็นการพยายามรวบรวมส่วนเสี้ยวการเคลื่อนไหวของประชาชน ทั้งที่เกิดขึ้นในสังคมไทยและในระดับสากล เพื่อให้ท่านผู้อ่านได้ทราบกระแสการเคลื่อนไหว และได้เห็นบรรยากาศที่ไม่หยุดนิ่งของสังคมว่ามีใครทำอะไร ที่ไหนบ้างในรอบ 3 เดือน ซึ่งพิเศษสำหรับฉบับแรก เราได้รวบรวมการเคลื่อนไหวของประชาชนในรอบปี 2545 ที่เด่น ๆ ไว้ทั้งปี
ทัศนะวิพากษ์: เราต้องการให้เป็นพื้นที่สำหรับการเสนอ / แลกเปลี่ยนความคิด ในประเด็นที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหวทางสังคมโดยเน้นทัศนะที่มีลักษณะวิพากษ์วิจารณ์ ซึ่งจะอยู่ในรูปแบบของบทความ บทสัมภาษณ์ หรือนำเอาเนื้อหาการสัมมนาที่จัดโดยวารสารเองมาตีพิมพ์เผยแพร่ เพราะเราเชื่อว่า การได้สนทนาถกเถียงกันอย่างสร้างสรรค์จะหนุนเสริมให้ขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมมีพลวัดไปในทิศทางที่แหลมคมยิ่งขึ้น
สยามพากษ์: เราจะคัดสรรงานวิชาการทางด้าน “ไทยศึกษา” ที่น่าสนใจ ซึ่งส่วนมากจะอยู่ในรูปของงานวิชาการภาษาอังกฤษ ทั้งที่เขียนโดยนักวิชาการไทยเอง หรือนักวิชาการต่างประเทศ ฟ้าเดียวกัน จะนำมาแปลหรือเก็บความถ่ายทอดสู่ผู้อ่านเป็นภาษาไทย เนื่องจากเราเชื่อว่าการเรียนรู้ที่เป็นพื้นฐานสำคัญยิ่ง คือการรู้จักตัวตนของเราเอง
ขอบฟ้าความคิด: เราพยายามจะติดตามการเคลื่อนไหวทางความคิดทฤษฎีในกลุ่มนักคิดฝ่ายก้าวหน้าหรือขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมในระดับสากล โดยเฉพาะประเด็นวิวาทะที่น่าสนใจในยุคสมัยปัจจุบัน ทั้งนี้ ฟ้าเดียวกัน มิได้เจตนาที่จะ “นำเข้า” องค์ความรู้จากต่างถิ่นเพื่อให้ท่านลอกเลียนยึดติด หรือทำให้ท่านหลงอยู่ในวังวนทางทฤษฎี หากเราประสงค์เพียงให้ท่านผู้อ่านได้มีโอกาสสะท้อนมองความเคลื่อนไหวทางปัญญาดังกล่าว และเรียนรู้เปรียบเทียบกับสังคมไทย
มนุษยภาพ: เราจะนำเอาประสบการณ์ของขบวนการประชาชนในต่างประเทศมาถ่ายทอดสู่ท่านผู้อ่าน เพื่อการสมานฉันท์เรียนรู้บทเรียนของการเคลื่อนไหวเพื่อความเป็นมนุษย์ในมิติต่าง ๆ จากบริบทที่หลากหลายกันไป
หน้าซ้ายในประวัติศาสตร์: เราจะตีพิมพ์เอกสารประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับฝ่ายซ้ายไทยในอดีตซึ่งหาอ่านได้ยากหรือเป็นเอกสารที่ไม่เคยเผยแพร่ต่อสาธารณะวงกว้างมาก่อน พร้อมกับมีการเขียนบทแนะนำเอกสาร เพื่อให้ทราบถึงความสำคัญ และบริบทของเอกสารชิ้นนั้น ๆ ด้วย คอลัมน์นี้เกิดขึ้นมาจากการที่เราเห็นความ สำคัญของการเรียนรู้เอกสารดังกล่าว ในฐานะที่เป็นส่วนเสี้ยวประวัติศาสตร์การเคลื่อนไหวของกลุ่มคนที่ต้องการเห็นการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยอย่างถอนรากถอนโคน
สุดท้าย นอกจากจะมีผู้อ่านให้ความสนับสนุน ฟ้าเดียวกัน อย่างต่อเนื่องแล้ว เรายังหวังเป็นอย่างยิ่งที่จะได้รับความคิดเห็น คำติชมของท่านเพื่อเราจะได้ปรับปรุงแก้ไขในข้อบกพร่องต่อไปและสำหรับท่านที่มีความประสงค์จะสมัครสมาชิกวารสาร ฟ้าเดียวกัน ท่านสามารถสมัครได้ทั้งแบบ “สมาชิกรายปี” หรือสมัครเป็น “สมาชิกอุปถัมภ์” สำหรับบริจาคให้แก่สถานศึกษา หรือองค์กร/บุคคลอื่น โดยใช้แบบตอบรับสมาชิกในหน้า 23 และสำคัญที่สุด สำหรับท่านที่ต้องการส่งบทความ สามารถส่งมายังกองบรรณาธิการได้ตามระเบียบการส่งบทความ
แล้วพบกันใหม่ในฉบับหน้าเดือนเมษายนนี้…ด้วยความสมานฉันท์จาก ฟ้าเดียวกัน.
กองบรรณาธิการ
