ฟ้าเดียวกัน 4/3 : โครงการเปลี่ยนประเทศไทย

บทบรรณาธิการ

เปลี่ยนประเทศไทย

ในบรรดาข้อกล่าวหาที่มีต่อ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร และพรรคไทยรักไทย ไม่ว่าจะเป็น นโยบายเศรษฐกิจประชานิยม ที่หว่านเงินเพื่อซื้อใจคนรากหญ้า ขณะเดียวกันก็มีผลประโยชน์ทับซ้อนอย่างมหาศาลผ่านโครงการเมกะโปรเจ็กต์, การบริหารประเทศแบบซีอีโอ ที่บูรณาการอำนาจมาขึ้นต่อรัฐบาลส่วนกลางและการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างรุนแรง จนเกิดปัญหาไฟใต้ที่ดูจะลุกลามเกินกำลังที่รัฐบาลจะรับได้, การดำเนินนโยบายต่างประเทศที่เอาผลประโยชน์ “ชาติ” ไปแลกกับผลประโยชน์ส่วนตนและพวกพ้องบริวาร, การแปรเจตนารมณ์รัฐธรรมนูญ “ฉบับประชาชน” มารับใช้ตนเองโดยเฉพาะการแทรกแซงองค์กรอิสระ หรือแม้กระทั่งการ “ทำให้สถาบันกษัตริย์เป็นแต่เพียงสัญลักษณ์ให้มากที่สุด” ดังที่ปรากฏอยู่ใน “ปฏิญญาฟินแลนด์” ฯลฯ

ไม่ว่าข้อกล่าวหาเหล่านั้นจะเป็นจริงมากน้อยเพียงใด แต่สิ่งที่อยู่เบื้องหลังข้อกล่าวหาดังกล่าวคือความคิดที่ว่า พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร และพรรคไทยรักไทย ได้ “เปลี่ยนประเทศไทย” ไปแล้ว แต่นั่นก็ไม่เท่ากับว่า ภายใต้การดำเนินนโยบายดังกล่าวได้ “ซื้อใจ” คนไทยผู้มีสิทธิเลือกตั้งเมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2548 ถึง 18,993,703 คนหรือ 42.16 % ของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง จนสามารถจัดตั้งรัฐบาลพรรคเดียวเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์

แต่ภายใต้ความเข้มแข็งดังกล่าวกลับเป็นเพียงภาพลวงตา เมื่อรัฐบาลที่ได้รับ “ฉันทามติ” จากประชาชนมากมายขนาดนั้นต้องยุบสภาภายหลังจากบริหารประเทศเพียง 1 ปี แน่นอนว่าเหตุผลหลักที่ทำให้อายุขัยของรัฐบาลที่ดูเหมือนจะเข้มแข็งที่สุดในประวัติศาสตร์การเมืองไทยอายุสั้นถึงเพียงนั้นก็เนื่องมาจากกระแสต่อต้านที่มีมากขึ้นเป็นลำดับอันเกิดจาก “ดีลอัปยศ” เมื่อวันที่ 23 มกราคม 2549 นั่นเอง

เมื่อมองให้ลึกลงไปในกระแส “ท้ากกกสิน…ออกไป” แล้วจะพบว่าประกอบด้วยคนอย่างน้อยก็ 3 ประเภทคือไม่พอใจวิธีสร้างนโยบาย, ไม่พอใจการดำเนินนโยบาย และไม่พอใจวิธีบริหารนโยบายของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร และพรรคไทยรักไทย ซึ่งปัจจุบันก็ยังไม่มีงานวิจัยชิ้นใดที่ตอบคำถามนี้ได้โดยตรง

และเป็นที่น่าสังเกตว่า แนวทางการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง “หลังทักษิณ” เท่าที่มีการนำเสนอออกมาก็ยังไม่มีคำตอบที่ชัดเจนว่าจะนำพาสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไปสู่ทิศทางใด? นิธิ เอียวศรีวงศ์ ถึงกับสรุปว่า “หากถามฝ่ายไม่เอาทักษิณว่า ไม่เอานโยบายอะไรของทักษิณบ้าง คงต้องเถียงกันเละทีเดียว” (“ความแตกแยกแบ่งฝักแบ่งฝ่าย,” มติชนรายวัน, 28 สิงหาคม 2549)

หรือว่ากลุ่มที่เรียกร้อง “ท้ากกกสิน…ออกไป” พอใจอยู่แค่นี้ เพราะเกรงว่าขบวนการจะ “เละ” ก่อนภารกิจ “ไล่” จะสำเร็จ?

สำหรับเราแล้ว ภายใต้สภาวการณ์เช่นนี้ไม่เป็นสิ่งที่น่าพอใจนัก เพราะประวัติศาสตร์ได้สอนให้รู้ว่า ถ้าไม่มีการเตรียมพร้อมอย่างจริงจัง เมื่อหน้าต่างทางประวัติศาสตร์เปิดขึ้นเมื่อใด บทบาทของประชาชนก็เป็นได้เพียงเบี้ยหมากสำหรับการเปลี่ยนแปลง และมักจะถูกเขี่ยออกไปและแทนที่ด้วย “ชนชั้นนำ” ที่ฉวยโอกาสรับเหมาทำแทนทุกครั้งไป 1 ได้

และนี่เองจึงเป็นที่มาของการแสวงหาทางเลือกในการปรับเปลี่ยนหรือปฏิรูปสังคมไทย ที่เรา –ฟ้าเดียวกัน– ได้จัดสัมมนาเรื่อง “โครงการเปลี่ยนประเทศไทย” ขึ้น โดยเชิญนักวิชาการสาขาต่างๆ มาร่วมเสนอ/ถกเถียง แลกเปลี่ยนกันถึงพลวัตของสังคมไทยในปัจจุบันและแนวทางการปฏิรูปสังคมไทยใน อนาคต

แน่นอนว่า สำหรับบางคนที่ต้องการ “เปลี่ยนแปลงโลก” การสัมมนาเพียง 2 วันเป็นได้มากที่สุดก็เพียงการ “อธิบายโลก” แต่เราเชื่อว่าไม่มีการเปลี่ยนแปลงใดๆ ที่จะบรรลุเป้าหมายได้ หากขาดการอธิบายได้อย่างสมเหตุสมผลพอและเปิดโอกาส ให้มีการวิพากษ์วิจารณ์อย่างเสรี