ฟ้าเดียวกัน 4/1 : องค์กรเร้นรัฐ

บทบรรณาธิการ

หลัง (ไล่) ทักษิณ

สังคมไทยเดินทางมาถึงจังหวะก้าวทางการเมืองครั้งสำคัญอีกหน เมื่อกลุ่มคนอันหลากหลายได้ร้อยเข้าหากัน กระทั่งก่อรูปเป็น “พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย” โดยถือธงผืนใหญ่ร่วมกันคือ “ทักษิณออกไป”

เป็นธงผืนใหญ่ที่ปิดคลุมความต่างหลากหลายของแนวร่วมเฉพาะกิจอันประกอบไปด้วยผู้คนที่อกหักจากรัฐบาล ทักษิณ นักวิชาการที่รังเกียจนโยบายประชานิยมหรือความลุแก่อำนาจของรัฐบาล คนชั้นกลางที่เหลืออดกับพฤติกรรมของนายกรัฐมนตรี ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการทุจริต จริยธรรมทางการเมือง หรือการกระทำที่หมิ่นเหม่ต่อการจาบจ้วงเบื้องสูง กลุ่มเกษตรกร ผู้ใช้แรงงาน และองค์กรพัฒนาเอกชนที่ไม่ยอมรับระบบการเมืองและการพัฒนาแบบทักษิณ นักเคลื่อนไหวการเมืองอาชีพ กลุ่มทหารที่ถูกนักการเมืองรุกไล่ นักธุรกิจที่ตกขบวนจากการดำเนินนโยบายของไทยรักไทย นักวิชาการขุนนางและข้าราชการผู้อาลัยอาวรณ์ระบบอำมาตยาธิปไตย ไล่เรียงไปถึงกลุ่มผู้สูญเสียผลประโยชน์จากการกระทำของรัฐบาล เป็นต้น

นี้นับเป็นการสนธิกำลังระหว่างพลังก้าวหน้าและพลังอนุรักษ์นิยมครั้งใหญ่อีกครั้งหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์การเมืองไทย

นับเป็นปรากฏการณ์ที่ชวนตรึกตรองติดตามอย่างยิ่งว่า การเคลื่อนไหวของพันธมิตรฯ จะคลี่คลายไปในทิศทางใดต่อจากนี้

นับเป็นบทพิสูจน์และบทเรียนบทใหม่สำหรับขบวนการประชาชน…

และไม่ว่าทักษิณจะออกไปหรือไม่ก็ตาม โจทย์ที่สำคัญกว่าน่าจะเป็นว่า โครงการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยหลัง (ไล่) ทักษิณจะเป็นเช่นไร?

ขณะที่นักวิชาการหัวอนุรักษ์และชนชั้นนำจำนวนหนึ่งได้เตรียมพร้อมเค้าโครงการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยหลัง รัฐบาลทักษิณไว้ค่อนข้างพร้อมแล้ว ทั้งในแง่เนื้อหา ทั้งในแง่กระบวนการ มีการเคลื่อนไหวที่ทยอยนำเสนอแนวคิดของตนเพื่อสร้างความยอมรับและช่วงชิงการนำทางความคิดเป็นระยะ เพื่อรอคอยสถานการณ์ที่สุกงอม

ทว่า หากหันมามองฟากฝั่งที่เรียกกันทั่วไปว่า “ภาคประชาชน” แล้ว คงต้องยอมรับว่า ข้อเสนอหรือแนวทางการปฏิรูปการเมืองครั้งใหม่ของภาคประชาชนนั้นยังคงอยู่ในระดับที่เรียกว่าเป็น “คำโฆษณาชวนเชื่อ” เช่น “Strong People ไม่ใช่ Strong Prime Minister” ซึ่งยังไม่มีการค้นคว้าและการจัดตั้งอย่างจริงจังเพียงพอ

สถานการณ์เช่นนี้ทำให้เรา-ฟ้าเดียวกัน-หวนระลึกถึงคำอภิปรายของคุณวนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ที่ปรึกษาสมัชชาคนจน ซึ่งกล่าวไว้เมื่อราว 2 ปีก่อนว่า

“การจะต่อสู้ผลักดันเพื่อให้รัฐธรรมนูญออกจากหล่มโคลนนั้น ต้องใช้พละกำลังที่เข้มแข็งของขบวนการประชาชน

“ประชาชนที่อ่อนแอปวกเปียกไม่สามารถผลักดันกงล้อรัฐธรรมนูญหรือประชาธิปไตยไทยให้ออกจากปลักโคลนได้ การสร้างฐานประชาชนที่เข้มแข็งในแต่ละท้องถิ่นเป็นสิ่งจำเป็นในการปูฐานไปสู่ขบวนการประชาชนที่ยิ่งใหญ่ในอนาคต

“บทเรียนในประวัติศาสตร์สอนเราว่า ถ้าไม่มีการเตรียมพร้อมอย่างจริงจัง เมื่อโอกาสมาถึงคราใด เรามักจะพลาดโอกาสตกเป็นฝ่ายเพลี่ยงพล้ำ หรือถูกฉวยโอกาส ถูกปล้นชิงชัยชนะของประชาชนไปสู่ผลประโยชน์ของคนหยิบมือเดียวอยู่เสมอ ๆ”

“การไม่สามารถเข้าใจเรื่องการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างได้อย่างชัดเจน ก็เพราะเรามัวแต่ทำงานอย่างฉาบฉวย   เอ็นจีโอจำนวนมากไม่ลงพื้นที่ทำงานค้นคว้าร่วมกับมวลชนอย่างจริงจัง หากแต่เพียงโฆษณาป่าวร้องถึงสังคมใหม่ ถึงสังคมทางเลือก โดยไม่เคยฉุกคิดว่า ทางเลือกที่เราเพียรนำเสนอมานับสิบปี ขยายผลได้เพียงไร”

ปัญหานี้คงเป็นปัจจัยชี้ขาดสำคัญในสถานการณ์แหลมคมหลังมีรัฐบาลชุดใหม่

การสร้างประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ไม่มีทางลัด มีแต่ต้องเคี่ยวกรำ จัดตั้งอย่างอดทน ทั้งด้านความคิด ทั้งด้านปฏิบัติการที่เป็นจริง